واکسیناسیون

پیشرفت همه جانبه یک جامعه بستگی کامل به سلامت جسمی و روانی آن دارد. به عبارت دیگر، هرچه افراد یک جامعه سالم تر و شاداب تر باشند، پیشرفت اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی سریع تر حاصل خواهد شد. جمعیت جهان و ایران روز به روز در حال افزایش است. از طرف دیگر تقاضای مصرف کنندگان برای داشتن یک منبع پروتئینی سالم، با کیفیت و ارزان مانند فرآورده های طیور نیز گسترش می یابد. صنعت پرورش طیور چنانچه بر پایه اصول صحیح علمی استوار شود و به تامین نهاده های مرتبط با آن توجه اصولی شود، به آسانی می تواند پاسخگوی بخش عظیمی از نیاز های پروتئینی جمعیت ایران باشد.

یکی از مهم ترین علل وقوع نوسانات در بخش صنعت طیور کشور، خسارات مستقیم وغیر مستقیم ناشی از وقوع همه گیری های متعدد بیماری ها (به ویژه بیماری های ویروسی) است. در پیشگیری از وقوع یک همه گیری، اجرای برنامه های واکسیناسیون (ایمن سازی) گله ها نقش مهم و تاثیر گذاری دارد.

هدف اصلی برنامه های واکسیناسیون در هر فارم باید پیشگیری از وقوع بیماری و کاهش اثرات منفی آن بر عملکرد و بازدهی اقتصادی گله باشد. اساسا هر فارم مجبور است برنامه واکسیناسیون مورد نیازش را با در نظر گرفتن یک سری از متغیر ها (چگونگی شیوع بیماری ها، دسترسی به واکسن ها، هزینه ها، اجرا و…) تنظیم کند و این کار بر اساس تجربیات و وضعیت آلودگی و خصوصیات عامل بیماری در آن فارم و یا منطقه عملی است. این کار بر اساس تجربیات و وضعیت آلودگی و خصوصیات عامل بیماری در هر فارم و یا منطقه متغیر و متفاوت است.

به طور کلی، روش های تجویز واکسن به دو دسته عمده تقسیم بندی می شود:

روش انفرادی: این روش شامل روشهای قطره چشمی، تزریقی، تلقیح در نسوج بال، فرو بردن منقار و بینی در محلول واکسن است. در سالهای اخیر روش تزریقی داخل تخم مرغ نیز به این مجموعه اضافه شده است.

روش گروهی: این روش شامل روش های آب آشامیدنی و اسپری است .

سازماندهی برای انجام عملیات واکسیناسیون به منظور دستیابی به کیفیت مطلوب از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین رعایت کلیه نکات بهداشتی از جمله شست و شو و استریل کردن وسایل و ابزار مورد استفاده در واکسیناسیون و بهره گیری از تجهیزات مدرن از ضروریات است.

اساسا واکسیناسیون به منظور تحریک سیستم ایمنی بدن پرنده، پیشگیری از وقوع بیماری و کاهش اثرات منفی بر عملکرد و بازدهی گله های طیور استفاده می شود. در این میان کیفیت عملیات واکسیناسیون و واکنش گله نسبت به واکسن بسیار مهم است. چون واکسیناسیون به خودی خود یک استرس محسوب می شود باید تلاش کرد تا در حین انجام این عمل استرس اضافی به گله تحمیل نشود.

روش های واکسیناسیون و یا مدیریت برنامه های واکسیناسیون نیز در ایجاد واکنش های شدید پس از واکسیناسیون نقش دارند که در اینجا به آن ها اشاره می شود:

استفاده از تجهیزات نا مناسب واکسیناسیون
نامناسب بودن وضعیت حمل و نقل و آماده سازی واکسن
استفاده از سویه نامناسب واکسن
ناکافی بودن دوز واکسن مورد استفاده
نامناسب بودن سن گله در هنگام واکسیناسیون

به عنوان مثال در صورتی که هنگام اسپری کردن واکسن به اندازه ذرات توجه نشود و اندازه ذرات درشت تر و یا ریزتر از حد توصیه شده باشد، می تواند مشکل ساز شود. و یا چنانچه در زمان تزریق واکسن، از سرنگ ها و یا سر سوزن های غیر استاندارد و یا غیر استریل استفاده شود، می تواند باعث افزایش موارد فلجی و تورم شدید و تشکیل آبسه در محل تزریق شود.

بدین لحاظ استفاده از تجهیزات واکسیناسیون با کیفیت بالا، در کنار واکسن های باکیفیت، باعث می شود پرندگان شما در هر سنی در برابر بیماری ها محافظت شوند.

ضدعفونی

انسان از ابتدای حضورش در طبیعت همواره با حیوانات اهلی و غیر اهلی در تماس بوده و به موازات افزایش جمعیت نیاز او به دام ها روز به روز بیشتر شده تا جایی که امروزه به نوعی وابستگی حیاتی تبدیل شده است. تماس انسان با حیوانات مختلف بخصوص دام های اهلی برای استفاده از فرآورده های آنان ابعاد وسیعی دارد.

به طوری که در مجموع، علوم متنوعی مانند دامپزشکی، دامپروری، کشاورزی، تغذیه دام، اصلاح نژاد، صنایع غذایی و غیره در راستای افزایش تولیدات دامی فعالیت دارند. در تمام موارد فوق کلمه ی بهداشت همیشه به معنی اساسی ترین و لازم ترین عامل حیاتی مطرح بوده و خواهد بود.

بشر سال هاست که به اهمیت بهداشت در زندگی خود و دام ها و محیط زیست اطراف اش پی برده است به طوری که امروزه علم بهداشت به صورت شاخه ئی از علوم تجربی در شعبه های متنوعی دارای ابعاد تخصصی است.

در واقع هر جا که جانداری هست، بهداشت هم مساله ئی ضروری است. حال که نیاز های جامعه بشری به شدت رو به افزایش است، در آن بخش که باید توسط دام های اهلی هر منطقه تامین شود، علم بهداشت در ایجاد گله های سالم نقش بسیار حساس و حیاتی دارد؛ به طوری که حذف بهداشت به معنی حذف زندگی در جامعه خواهد بود. داشتن گله ی سالم مهم ترین عامل برای رسیدن به سود آوری اقتصادی در مجتمع های کوچک و بزرگ شیر و گوشت و پرورش طیور و غیره است.

برای رسیدن به بهداشت مناسب روش های متعددی در حال حاضر در دسترس است. روش گندزدایی در کنار سایر روش های کنترل آلودگی ها به منظور تامین بهداشت مورد نیاز محیط پرورش، استفاده می شود. منظور از گندزدایی، کنترل و یا نابودی میکروارگانیسم هایی است که محیط زیست را آلوده می کنند و با برهم زدن تعادل بهداشتی جانداران باعث بیماری و یا مرگ و میر آنها می شوند. بطور طبیعی همراه با انسان و دام و یا در شرایط زیست محیطی همواره تعدادی بی شمار از میکرو ارگانیسم های ساپروفیت و یا پاتوژن وجود دارند. بنابراین زیستن در محیط عاری از میکروارگانیسم ها نه ممکن است و نه می تواند در دسترس باشد. هرگاه این وضعیت طبیعی به دلیلی از بین برود و بر اثر دخالت پاره ئی از میکرو ارگانیسم های بیماری زا تعادل بهداشتی یک جاندار برهم بخورد آنگاه می توان گفت که بیماری خاصی به وجود آمده است. هدف از گندزدایی در همین زمینه نابودی پاتوژن هائی است که موجبات به هم ریختن این تعادل حیاتی را فراهم کرده اند. البته در این رهگذر، ممکن است تعدادی از غیر پاتوژن ها- که گاهی مفید هم می توانند باشند- از بین بروند. ولی چاره ئی جز این نیست و راهی عملی نیز وجود ندارد که بتوان فقط پاتوژن ها را نابود کرد، بدون اینکه به ساپروفیت ها و یا انواع مفید میکرو ارگانیسم ها صدمه ئی وارد نشود.

روش ها و اصول عملی بهداشت دام های اهلی تا حدودی با یکدیگر متفاوت هستند. به عنوان مثال روش گندزدایی یک ماشین جوجه کشی با روش گندزدایی کف بهاربند دام های بزرگ متفاوت است. این تفاوت نه تنها در طریقه ی انجام عملیات ضد عفونی مشهود و مشخص است بلکه در نوع ماده ی ضد عفونی کننده نیز فرقی عمده دارد.

بدین لحاظ استفاده از تجهیزات ضدعفونی با کیفیت بالا، در کنار مواد ضدعفونی باکیفیت، باعث می شود پرندگان شما در هر سنی در برابر بیماری ها محافظت شوند.